ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΛΩΝΑΣ
Από την 1η Ιανουαρίου απελευθερώνονται οι πλειστηριασμοί και στο υπουργείο Ανάπτυξης, σύμφωνα με πληροφορίες της «Η», σταθμίζουν αυτήν την περίοδο τα «υπέρ» και τα «κατά» των συγκεκριμένων επιλογών, σε συνδυασμό και με τις επικείμενες διαπραγματεύσεις με την τρόικα.
Το καινούργιο δεδομένο που επιδιώκει να φέρει η κυβέρνηση είναι η απαγόρευση των πλειστηριασμών της κύριας και μοναδικής κατοικίας από την εφορία και άλλες δημόσιες υπηρεσίες ή κρατικούς φορείς, αλλά υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Κάτι τέτοιο, λένε οι πληροφορίες, μπορεί να γίνει μόνο με έναν τρόπο, μέσα από το νέο Πτωχευτικό Δίκαιο των φυσικών προσώπων που σχεδιάζει το υπουργείο Ανάπτυξης.
Τρεις λύσεις για την προστασία της κύριας κατοικίας από τους πλειστηριασμούς για χρέη όχι μόνο έναντι των τραπεζών και των ιδιωτών αλλά και του δημοσίου, όπως της εφορίας, εξετάζει η κυβέρνηση.
Από την 1η Ιανουαρίου του 2015 απελευθερώνονται οι πλειστηριασμοί και στο υπουργείο Ανάπτυξης, σύμφωνα με πληροφορίες της «Η», σταθμίζουν αυτήν την περίοδο τα «υπέρ» και τα «κατά» των συγκεκριμένων επιλογών σε συνδυασμό βασικά και με τις επικείμενες διαπραγματεύσεις με την τρόικα.
Όπως αναφέρουν πηγές της «Η» το καινούργιο δεδομένο που επιδιώκει να φέρει η κυβέρνηση είναι η απαγόρευση των πλειστηριασμών της κύριας και μοναδικής κατοικίας από την εφορία και άλλες δημόσιες υπηρεσίες ή κρατικούς φορείς αλλά υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Κάτι τέτοιο, λένε οι πληροφορίες, μπορεί να γίνει μόνο με έναν τρόπο, μέσα από το νέο Πτωχευτικό Δίκαιο των φυσικών προσώπων που σχεδιάζει το υπουργείο Ανάπτυξης.
Διαγραφή χρεών
Όταν ένα νοικοκυριό πτωχεύει, διαγράφονται και τα χρέη του έναντι του Δημοσίου. Παράλληλα, αξιοποιείται όλη του η περιουσία για να καλυφθούν κάποιες οφειλές. Αυτό τουλάχιστον ισχύει στις χώρες όπου υπάρχει Πτωχευτικό Δίκαιο, όπως στη Μ. Βρετανία και την Ιρλανδία. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία, αναφέρουν πηγές, είναι εφικτό να προστατευτεί η κύρια κατοικία υπό περιοριστικούς όρους. Επίσης με τον τρόπο αυτό αποτρέπονται και οι «μπαταξήδες».
Έτσι, η μία λύση, αναφέρουν στην «Η» καλά πληροφορημένες πηγές, είναι η θέσπιση διατάξεων μέσα από το Πτωχευτικό Δίκαιο και οι άλλες δύο έχουν να κάνουν με την παράταση του συγκεκριμένου μεταβατικού νόμου αλλά με ψαλίδισμα της αντικειμενικής αξίας και των εισοδηματικών κριτηρίων είτε με τη διατήρηση εν ισχύ του «νόμου Κατσέλη», ο οποίος υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και διαδικασίες προστατεύει την κύρια κατοικία μια τετραμελούς οικογένειας αξίας ακόμη και 450.000 ευρώ. Να σημειωθεί ότι ο «νόμος Κατσέλη» από τη στιγμή που ψηφιστεί το Πτωχευτικό Δίκαιο των φυσικών προσώπων οδεύει προς κατάργηση.
Αναλυτικά, και σύμφωνα πάντα με πληροφορίες της «Η», τα σενάρια που εξετάζει η ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης είναι:
ΛΥΣΗ ΠΡΩΤΗ
Πτωχευτικό Δίκαιο
Με τις διατάξεις του Πτωχευτικού Δικαίου θα προβλέπεται η δυνατότητα στα νοικοκυριά που δεν έχουν καθόλου εισόδημα ή πολύ χαμηλό και επισφαλές να ρευστοποιούν περιουσιακά τους στοιχεία, όπως και ακίνητα προκειμένου να διαγράφονται οφειλές τους, τόσο έναντι τραπεζών όσο και έναντι της εφορίας. Μέχρι όμως να παίρνουν τη βεβαίωση απαλλαγής οφειλών για ένα διάστημα δύο ή τριών ετών θα βρίσκονται τα οικονομικά τους στοιχεία υπό στενή παρακολούθηση, προκειμένου να διαπιστωθεί αν στο μεταξύ τα νοικοκυριά αποκτούν εισόδημα ικανό να καλύψει μέρος των οφειλών.
Επίσης θα γίνεται αναδρομικός έλεγχος των περιουσιακών στοιχείων των νοικοκυριών που επιθυμούν τη διαγραφή χρεών τους. Με τον τρόπο αυτό, θα επιδιώκεται να αποκλειστούν περιπτώσεις εικονικών πτωχεύσεων, αφού πρώτα τα φυσικά πρόσωπα έχουν μεταβιβάσει ακίνητα και ρευστό στο εξωτερικό ή σε συγγενείς τους.
Εξαίρεση με κριτήρια
Το σενάριο που εξετάζει η ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης είναι να καθιερωθεί η εξαίρεση της κύριας κατοικίας από τη διαδικασία της ρευστοποίησης. Ωστόσο, θα μπουν αυστηρά κριτήρια, όπως πλαφόν στην αντικειμενική αξία του ακινήτου, το οποίο εφόσον είναι και το μοναδικό που στεγάζει την οικογένεια δεν θα βγαίνει στο σφυρί. Το ύψος δεν έχει καθοριστεί ακόμη, καθώς το υπουργείο Ανάπτυξης μελετά διάφορα σχέδια. Αξίζει να σημειωθεί πως σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Eurostat εννέα στα δέκα νοικοκυριά έχουν κύρια κατοικία με αξία έως 200.000 ευρώ και επτά στα δέκα μέχρι 140.000 ευρώ.
Έτσι με τη λύση του Πτωχευτικού Δικαίου αποκλείονται κατά συνείδηση κακοπληρωτές, «μπαταξήδες», καθώς οι προϋποθέσεις υπαγωγής των φυσικών προσώπων στη διαδικασία της πτώχευσης είναι πάρα πολύ αυστηρές και οι έλεγχοι εξονυχιστικοί.
Επίσης για να καταφύγει κάποιο πρόσωπο στις διατάξεις του Πτωχευτικού Δικαίου θα πρέπει πρώτα να έχει εξαντλήσει όλες τις άλλες πρόσφορες λύσεις που του δίνονται, όπως οι ρυθμίσεις δανείων ή χρεών, στις οποίες από τη στιγμή που ο οφειλέτης εντάσσεται διασώζει και το σπίτι του.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΛΥΣΗ
Μεταβατικό στάδιο
«Ανάσα» για ένα χρόνο
Η δεύτερη λύση που εξετάζεται είναι να δοθεί παράταση στο υφιστάμενο πλαίσιο προστασίας της κύριας κατοικίας.
Βέβαια, το συγκεκριμένο καθεστώς που λήγει στις 31 Δεκεμβρίου του 2014 δεν ήταν ιδιαίτερα... δημοφιλές. Μόλις 3.000 δανειολήπτες προσέφυγαν σε αυτό για να διασώσουν το σπίτι τους.
Το καθεστώς της προστασίας της κύριας κατοικίας που ισχύει μέχρι και το τέλος του χρόνου ορίζει ότι αναστέλλονται από την 1η Ιανουαρίου του 2014 μέχρι και τις 31 Δεκεμβρίου του 2014 οι πλειστηριασμοί, εφόσον:
1. Η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας δεν υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ.
2.Το καθαρό οικογενειακό εισόδημα (χωρίς τις κρατήσεις για ασφαλιστικά ταμεία, φόρο εισοδήματος και εισφορά αλληλεγγύης) είναι μέχρι 35.000 ευρώ.
Η συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας είναι μικρότερη ή ίση με 270.000 ευρώ (συμπεριλαμβανομένης και της κύριας κατοικίας). Το σύνολο των καταθέσεων και κινητών αξιών (εξαιρουμένων συνταξιοδοτικών και ασφαλιστικών προγραμμάτων) του οφειλέτη δεν υπερβαίνει τις 15.000 ευρώ από το σύνολο των 270.000 ευρώ.
Κατά τη διάρκεια αναστολής πλειστηριασμού, οι δανειολήπτες καταβάλλουν δόσεις ίσες με το 10% του καθαρού μηνιαίου εισοδήματός τους, όταν το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα δεν ξεπερνά τις 15.000 ευρώ και ίσες με το 20% για τα ποσά άνω των 15.000 ευρώ.
Κατά τη διάρκεια της απαγόρευσης πλειστηριασμού και εφόσον η απαγόρευση δεν έχει αρθεί για τον πρωτοφειλέτη ως προς τη συγκεκριμένη οφειλή, απαγορεύεται ο πλειστηριασμός ακινήτων των εγγυητών για τις συγκεκριμένες οφειλές.
Οι οφειλέτες από τη στιγμή που του επιδοθεί εντολή διαταγής πλειστηριασμού θα πρέπει εντός δύο μηνών να υποβάλουν αίτηση στην τράπεζα, προκειμένου με βάση τα προαναφερόμενα κριτήρια να υπαχθεί σε διακανονισμό και να σώσει έτσι την κύρια κατοικία του.
Τα περιουσιακά στοιχεία εκτιμώνται βάσει της αντικειμενικής αξίας, και για όσα βρίσκονται εκτός συστήματος αντικειμενικού προσδιορισμού, ο προσδιορισμός της αξίας αυτών θα γίνεται βάσει των κείμενων φορολογικών διατάξεων όπως αυτές κάθε φορά ισχύουν. Στα περιουσιακά στοιχεία συμπεριλαμβάνονται και οι καταθέσεις και οι κινητές αξίες του οφειλέτη, ήτοι μετοχές, ομόλογα, λογαριασμοί σε αλλοδαπό νόμισμα, πάσης φύσεως επενδυτικά προϊόντα εξαιρουμένων των συνταξιοδοτικών και ασφαλιστικών προϊόντων.
Η διάταξη αφορά όλους τους οφειλέτες ανεξαρτήτως ιδιότητας. Συγκεκριμένα στη διάταξη εμπίπτουν ενδεικτικά: άνεργοι, μισθωτοί και συνταξιούχοι ιδιωτικού και δημοσίου τομέα, ελεύθεροι επαγγελματίες, έμποροι, επιτηδευματίες, αγρότες κ.λπ.
Στη ρύθμιση υπάγονται κάθε είδους οφειλές έναντι όλων των δανειστών (τράπεζες, ιδιώτες, εταιρείες κ.τ.λ.). Δεν υπάγονται οι οφειλές που προέκυψαν από αδικοπραξία που διαπράχθηκε με δόλο, από διοικητικά πρόστιμα, χρηματικές ποινές, φόρους και τέλη προς το Δημόσιο και τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου και δευτέρου βαθμού, τέλη προς νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και εισφορές προς οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης. Επίσης δεν αφορούν τις οφειλές που προέκυψαν από χορήγηση δανείων από Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης.
ΤΡΙΤΗ ΛΥΣΗ
Τι ισχύει τώρα με τον νόμο Κατσέλη
Ο νόμος Κατσέλη, όταν θεσπιστεί το Πτωχευτικό Δίκαιο, θα πάψει να ισχύει. Ο νόμος Κατσέλη, με όλες τις τροποποιήσεις που έχουν γίνει, δίνει τη δυνατότητα σε νοικοκυριά με αποδεδειγμένη οικονομική αδυναμία να διαγράψουν οφειλές τους και να ρυθμίσουν το υπόλοιπο ποσό. Επίσης προστατεύει την κύρια κατοικία από πλειστηριασμούς έναντι τραπεζών και ιδιωτών όχι έναντι του Δημοσίου.
Η απήχηση των σχετικών διατάξεων είναι τεράστια. Οι αιτήσεις από το 2010 μέχρι σήμερα ανέρχονται σε 100.000.
Μάλιστα, η εκδίκαση των υποθέσεων από τα Ειρηνοδικεία φτάνουν ακόμη και το 2023. Από τότε που ξεκίνησαν οι συζητήσεις για την κατάργηση των οριζόντιων διατάξεων προστασίας των πλειστηριασμών, όλο και περισσότερα νοικοκυριά στράφηκαν στον νόμο 3869/2010.
Έτσι, τα άρθρα του προσφέρουν την προστασία της κύριας κατοικίας, αλλά και συνολικά της περιουσίας του οφειλέτη, από τη στιγμή που εκείνος θα υποβάλει την αίτηση στο Ειρηνοδικείο μέχρι και την έκδοση απόφασης. Για το διάστημα αυτό, ο αιτών θα πρέπει να καταβάλει μία ελάχιστη δόση προς την τράπεζα. Το ποσό της υπολογίζεται με βάση την οικονομική κατάσταση του οφειλέτη. Ωστόσο, η ελάχιστη καταβολή δεν θα μπορεί να είναι μικρότερη του 10% της τελευταίας ενήμερης δόσης με ελάχιστο συνολικό ποσό καταβολής τα 40 ευρώ μηνιαίως. Πάντως, από την υποβολή της αίτησης μέχρι την εκδίκαση, με βάση τις σημερινές ημερομηνίες, ανοίγεται ένα τεράστιο παράθυρο στην καταχρηστική εφαρμογή των διατάξεων από επιτήδειους.
Επιπλέον, ο οφειλέτης έχει το δικαίωμα, σύμφωνα με τον ίδιο νόμο, εφόσον του ζητηθεί η ρευστοποίηση ακίνητης περιουσίας να εξαιρέσει την κύρια κατοικία, εφόσον η αξία της ισούται με το αφορολόγητο όριο της κύριας κατοικίας, όπως αυτό ορίζεται από τις φορολογικές διατάξεις, προσαυξημένο κατά 50%. Με πιο απλά λόγια, για έναν άγαμο να μην είναι πάνω από 300.000 ευρώ και για έναν έγγαμο με δύο παιδιά να μην ξεπερνά τις 450.000 ευρώ.
