Σε μαζικές ρυθμίσεις καθυστερούμενων δανείων που έχουν συνάψει με νοικοκυριά ή επιχειρήσεις προχωρούν οι τράπεζες. Τακτοποιούνται και υποθέσεις που έχουν τεθεί σε οριστική καθυστέρηση. Πρόβλημα έχει δημιουργηθεί ακόμα και με ρυθμισμένα δάνεια.
Σε τροχιά μαζικών ρυθμίσεων όλων των καθυστερούμενων δανείων από 30 μέρες και πάνω έχουν μπει οι ελληνικές τράπεζες, σύμφωνα με το Εθνος, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις -όπως είναι οι πιστωτικές κάρτες, αλλά και επιχειρηματικά δάνεια- προχωρούν και σε «κούρεμα» της οφειλής.
Στα στεγαστικά δάνεια, η πλέον διαδεδομένη ρύθμιση είναι η μεγαλύτερη διάρκεια αποπληρωμής του δανείου σε συνδυασμό με μείωση του επιτοκίου.
Στα καταναλωτικά δάνεια γίνεται «πακετάρισμα» όλων των οφειλών που βρίσκονται στην ίδια τράπεζα με προσημείωση ακινήτου και με επιτόκιο στα επίπεδα του 5%.
Όσον αφορά τις πιστωτικές κάρτες γίνεται και «κούρεμα» το οποίο αφορά κυρίως τους τόκους που ανακεφαλαιοποιούνται όταν μια κάρτα βρίσκεται σε καθυστέρηση.
Επίσης σε μεμονωμένες περιπτώσεις οι τράπεζες προχωρούν ακόμα και σε «κούρεμα» της οφειλής επιχειρηματικού δανείου για εταιρείες που βρίσκονται σε οικονομική δυσπραγία και αντιμετωπίζουν ακόμη και το φάσμα του «λουκέτου». Το «κούρεμα» ανέρχεται στο 15% με 20% της οφειλής .
Οι λέξεις ρύθμιση και αναχρηματοδότηση είναι αυτές που ακούς πλέον από όλους τους τραπεζίτες, οι οποίοι έχουν σήμερα να αντιμετωπίσουν, αφενός τους ελεγκτές της BlackRock που «ξεσκονίζουν» για δεύτερη φορά μέσα σε δύο χρόνια τα δανειακά τους χαρτοφυλάκια και αφετέρου την απειλή των «κόκκινων» δανείων.
Μάλιστα οι τράπεζες ρυθμίζουν σήμερα και τα δάνεια, όπως και τις πιστωτικές κάρτες, που έχουν βγει σε οριστική καθυστέρηση, αφού το ζητούμενο είναι να περιοριστούν οι καθυστερήσεις και να μην προχωρήσουν σε έκδοση διαταγών πληρωμής.
Ετσι, προχωρούν σε ρυθμίσεις των καθυστερούμενων δανείων με ευνοϊκούς όρους και προσφέροντας χαμηλά επιτόκια.
Μονόδρομος
Οι ελκυστικοί όροι ρυθμίσεων είναι μονόδρομος για τις τράπεζες, διότι τους τελευταίους μήνες έχουν αρχίσει να «σκάνε» και δάνεια τα οποία είχαν ήδη ρυθμιστεί στις αρχές της κρίσης, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι η συνέχιση της ύφεσης δημιουργεί νέο κύκλο επισφαλειών.
Οι ρυθμίσεις αφορούν τόσο τα δάνεια των νοικοκυριών όσο και των επιχειρήσεων.
Η μεγαλύτερη απειλή είναι σήμερα τα καθυστερούμενα επιχειρηματικά δάνεια, διότι δεν «κοκκινίζουν» μόνο τα χαρτοφυλάκια των τραπεζών, αλλά η έλλειψη ρευστότητας οδηγεί σε κλείσιμο τις επιχειρήσεις και κατ΄ επέκταση αυξάνεται ο αριθμός των ανέργων. Οπότε δημιουργείται ένας «φαύλος» κύκλος.
Η δεύτερη χειρότερη κατηγορία είναι τα καταναλωτικά δάνεια (συμπεριλαμβανομένων και των πιστωτικών καρτών), καθώς είχαν δοθεί χωρίς εξασφαλίσεις. Μάλιστα σε κάποιες τράπεζες το ποσοστό των «κόκκινων» καταναλωτικών δανείων ξεπερνά ακόμα και το 50%. Οι τράπεζες έχουν προχωρήσει στην κατηγοριοποίηση των δανειοληπτών, ανάλογα με το προφίλ τους, ώστε τα ρυθμισμένα δάνεια να μη «σκάνε» και πάλι μετά από 12-18 μήνες.
Στη λογική αυτή υπάρχουν:
Ρυθμίσεις για όσους είναι ενήμεροι σήμερα, όμως λόγω περικοπών (σε μισθούς, συντάξεις κλπ.), ενδέχεται σύντομα να αντιμετωπίσουν πρόβλημα στην ομαλή εξυπηρέτηση του δανείου τους.
Ρυθμίσεις για ανέργους και για τις ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες. Η κατηγορία αυτή καλύπτεται τόσο από τον νέο νόμο που ψηφίστηκε στη Βουλή όσο και από τον νόμο Κατσέλη.
Ρυθμίσεις για τους δανειολήπτες που βρίσκονται στο «κόκκινο» και ως εκ τούτου δεν μπορούν να υπαχθούν στον νέο νόμο για τα ενήμερα δάνεια.
Ρυθμίσεις γι' αυτούς που βρίσκονται σε καθυστέρηση πληρωμής και έχουν εισοδήματα άνω των 25.000 ευρώ τον χρόνο.
Θεσπίζονται συγκεκριμένα όρια για το κόστος διαβίωσης του νοικοκυριού. Τα κριτήρια αυτά θα λαμβάνουν υπόψη τους τόσο οι τράπεζες όσο και τα δικαστήρια (στην περίπτωση που ο δανειολήπτης προσφύγει στη Δικαιοσύνη).
Καταναλωτικά
Μείωση της μηνιαίας δόσης με αύξηση του χρόνου αποπληρωμής
Στα καταναλωτικά δάνεια η πρόταση είναι «πακετάρισμα» όλων των οφειλών που βρίσκονται στην ίδια τράπεζα με προσημείωση ακινήτου και με επιτόκιο στα επίπεδα του 5%. Οι τράπεζες δηλαδή αναχρηματοδοτούν το πακετάρισμα των οφειλών με δάνεια που έχουν περιθώριο 4 μονάδες + euribor 3μήνου 0,227% + 0,6 εισφορά υπέρ του Δημοσίου = 4,827%. Για δάνεια χωρίς προσημείωση το περιθώριο αυξάνεται στις 6 με 7 μονάδες και διαμορφώνεται στο 7% με 8%. Ας σημειωθεί ότι μόλις έναν χρόνο πριν, το επιτόκιο για δάνεια που ρυθμίζονταν ήταν στο 13%.
Τα καταναλωτικά δάνεια και οι πιστωτικές κάρτες αποτελούν μείζον πρόβλημα για όλες σχεδόν τις τράπεζες και σε ορισμένες περιπτώσεις τα ποσοστά των «κόκκινων» καταναλωτικών βρίσκονται στο 50%. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι σήμερα τα επιτόκια των πιστωτικών καρτών διαμορφώνονται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα της τάξης του 18% με 20%.
Στα καταναλωτικά που ρυθμίζονται και υπάρχει προσημείωση ακινήτου εκτός από το χαμηλό επιτόκιο (5% με 6%) αυξάνεται και η διάρκεια αποπληρωμής στα 10 ή 15 χρόνια, οπότε η μηνιαία δόση μειώνεται αισθητά.
Παράδειγμα
Για παράδειγμα, ένας δανειολήπτης έχει ένα καταναλωτικό ύψους 18.000 ευρώ, 8ετούς διάρκειας με επιτόκιο 13% (δόση 380 ευρώ τον μήνα) και τέσσερις πιστωτικές κάρτες με συνολικά πιστωτικά όρια 16.000 ευρώ, που όμως έχουν υπέρβαση του ορίου και το ποσό έχει αυξηθεί στα 20.000 ευρώ με αποτέλεσμα να βαρύνεται με τόκους υπερημερίας. Η μία κάρτα βρίσκεται σε οριστική καθυστέρηση και οι υπόλοιπες σε προσωρινή. Με αποτέλεσμα ο δανειολήπτης να πρέπει να καταβάλλει περί τα 600 ευρώ κάθε μήνα για δόσεις, που όμως στην πλειονότητα καλύπτουν μόνο τόκους και υπερβάσεις. Αν τα «πακετάρει» όλα και υπάρχει προσημείωση ακινήτου, το συνολικό χρέος γίνεται ένα δάνειο 10ετούς διάρκειας με επιτόκιο 5% και δόση 400 ευρώ τον μήνα.
Στεγαστικά
Μείωση επιτοκίου στο 3%-3,5%. Αποπληρωμή και στα 40 χρόνια
Στα στεγαστικά δάνεια η πλέον διαδεδομένη ρύθμιση είναι η μεγαλύτερη διάρκεια αποπληρωμής του δανείου σε συνδυασμό με «κούρεμα» του επιτοκίου.
Η μείωση εφαρμόζεται κυρίως σε δάνεια που χορηγήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και ήταν σταθερού επιτοκίου, το ύψος του οποίου ήταν της τάξης του 5% και 6%. Οι τράπεζες λοιπόν αλλάζουν αυτές τις συμβάσεις, χωρίς να επιβάλλουν «ποινή» στον δανειολήπτη και το νέο επιτόκιο μειώνεται στο 3% με 3,5%.
Παράλληλα αυξάνουν τη συνολική διάρκεια αποπληρωμής του στεγαστικού δανείου και στα 40 χρόνια (σε πολλές περιπτώσεις ανεξάρτητα από την ηλικία του δανειολήπτη).
Είναι χαρακτηριστική η φράση κορυφαίου Ελληνα τραπεζίτη ότι ενώ στο παρελθόν τα παιδιά κληρονομούσαν το σπίτι, τώρα θα κληρονομούν το χρέος που το συνοδεύει.
Επίσης συχνά δίνεται στους δανειολήπτες στεγαστικών περίοδος χάριτος για 12-24 μήνες. Για το συγκεκριμένο διάστημα οι άνεργοι απαλλάσσονται από οποιαδήποτε καταβολή πληρωμής και το δάνειο παραμένει ενήμερο. Ωστόσο οι τόκοι της περιόδου χάριτος ανακεφαλαιοποιούνται. Δηλαδή, αν κάποιος έχει υπόλοιπο δανείου 100.000 ευρώ και οι τόκοι που αναλογούν στα δύο χρόνια είναι 6.000 ευρώ, όταν λήξει η περίοδος χάριτος θα οφείλει στην τράπεζα 106.000 ευρώ.
Περίοδος χάριτος
Περίοδο χάριτος με καταβολή τόκων ή μέρους των τόκων δίδεται και στους δανειολήπτες που εξακολουθούν να εργάζονται, αρκεί να αποδείξουν -με την προσκόμιση του αποδεικτικού της μισθοδοσίας τους- ότι τα εισοδήματά τους έχουν υποστεί σημαντική μείωση.
Με τις λύσεις αυτές στόχος είναι όσο το δυνατόν περισσότερα δάνεια να καταστούν και πάλι ενήμερα, ενώ το ύψος της δόσης διαμορφώνεται σε επίπεδα που δεν υπερβαίνουν το ύψος του ενοικίου για αντίστοιχης αξίας οίκημα.
Επιχειρηματικά
Δυνατότητα ρύθμισης με «κλειδί» την προσημείωση
Στα επιχειρηματικά δάνεια, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι τα υψηλά επιτόκια, αλλά και το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις έχουν δάνεια σε περισσότερες από μία τράπεζες. Τα επιτόκια των επιχειρηματικών δανείων φτάνουν το 8% ή και το 10%, είναι δηλαδή απαγορευτικά για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, οι οποίες στενάζουν σήμερα από την έλλειψη ρευστότητας.
Στα επιχειρηματικά λοιπόν δάνεια οι τράπεζες αναζητούν μία πιο δραστική λύση, που θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις να ανασάνουν και να προχωρήσουν στην επόμενη μέρα, διατηρώντας τις θέσεις εργασίας. Στη λογική αυτή κινείται η πρόσφατη πρωτοβουλία της Τράπεζας Πειραιώς που ανακοίνωσε τον μετασχηματισμό της Γενικής Τράπεζας σε επενδυτική τράπεζα που θα αναλάβει και την αναδιάρθρωση «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων.
Πάντως και εδώ η προσημείωση είναι το «κλειδί» που εξασφαλίζει σε επιχειρηματίες και ελεύθερους επαγγελματίες τη δυνατότητα ρύθμισης των δανείων τους. Μάλιστα σε μεμονωμένες περιπτώσεις οι τράπεζες προχωρούν ακόμα και σε «κούρεμα» -της τάξης του 15% με 20%- της οφειλής. Παράλληλα μειώνουν ακόμα και στο μισό το επιτόκιο, προσφέροντας τη δυνατότητα πληρωμής μόνο τόκων σε συνδυασμό με επιμήκυνση της διάρκειας του δανείου.
Η βασική τραπεζική εργασία σήμερα είναι οι ρυθμίσεις των δανείων, καθώς οι τράπεζες έχουν πάψει να χορηγούν νέα δάνεια. Με το σταγονόμετρο δίνονται κάποια επιχειρηματικά, κυρίως μέσω του ΕΣΠΑ και των προγραμμάτων της ΕΤΕπ, ενώ η ζήτηση για στεγαστικά είναι σχεδόν μηδενική. Ακόμα και εκείνοι που θέλουν να αγοράσουν κάποιο ακίνητο, τηρούν στάση αναμονής, καθώς οι τιμές στην κτηματαγορά κατρακυλούν μέρα με τη μέρα. Και φυσικά ούτε λόγος να γίνεται για νέες εκταμιεύσεις καταναλωτικών δανείων ή εγκρίσεις πιστωτικών καρτών. Μάλιστα στις πιστωτικές οι τράπεζες, ακόμα και σε καθυστέρηση πληρωμής λίγων ημερών, «παγώνουν» την κάρτα και ψαλιδίζουν τα πιστωτικά της όρια.
Κούρεμα επιχειρηματικών δανείων
Χαρίζεται έως 20% με προϋποθέσεις
Σε ορισμένες -προς το παρόν- περιπτώσεις οι τράπεζες προχωρούν ακόμα και σε «κούρεμα» της οφειλής επιχειρηματικού δανείου. Βέβαια αυτό το «κούρεμα» δεν υπερβαίνει το 15% με 20% της οφειλής.
«Κάνουμε μία και δύο και τρεις και τέσσερις ρυθμίσεις, αρκεί ο πελάτης να καταφέρει να πληρώνει τη δόση του», λένε τα αρμόδια τραπεζικά στελέχη και μάλιστα παραδέχονται πως «σε εξαιρετικές περιπτώσεις εξετάζουμε ακόμα και το ενδεχόμενο να πάμε σε μικρό ?κούρεμα? της οφειλής, προκειμένου να "σωθεί" η επιχείρηση».
Οσο για το πώς προσδιορίζουν αυτό το «μικρό κούρεμα», εξηγούν: Αν ένας επιχειρηματίας έχει δάνεια χωρίς εξασφαλίσεις και παράλληλα δεν υπάρχει η δυνατότητα να προσφέρει εξασφαλίσεις, τότε μπορεί να έρθει σε διακανονισμό με την τράπεζα να πληρώσει το 80% του κεφαλαίου και στη λήξη της αποπληρωμής να του χαριστεί το υπόλοιπο 20%.
Ωστόσο, τέτοιες περιπτώσεις «κουρέματος» είναι λίγες καθώς η συντριπτική πλειοψηφία προσφέρει «καλύμματα» ως εγγύηση στην τράπεζα.
Το «κούρεμα» στις πιστωτικές κάρτες αφορά κυρίως τους τόκους που ανακεφαλαιοποιούνται όταν μία κάρτα βρίσκεται σε καθυστέρηση. Οι τράπεζες, ενώ απορρίπτουν κάθε έννοια «κουρέματος» στα στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια, είναι δεκτικές να απαλείψουν από το σύνολο της οφειλής ένα μέρος από το ποσό που αφορά την ανακεφαλαιοποίηση των τόκων για πιστωτικές κάρτες.
Δηλαδή, εάν ο πελάτης οφείλει π.χ. 100 ευρώ σε κεφάλαιο και έχουν συσσωρευτεί και ληξιπρόθεσμοι τόκοι 50 ευρώ, σε ορισμένες περιπτώσεις δέχονται τη διαγραφή ενός μέρους των τόκων, υπό την προϋπόθεση ότι το υπόλοιπο θα ανακεφαλαιοποιηθεί.
Συνήθως τα ποσά αυτά είναι μικρά και διαμορφώνονται ανάλογα με το ύψος της οφειλής και το διάστημα που το προϊόν βρίσκεται σε καθυστέρηση. Κατά μέσον όρο το ποσό αυτό για μία οφειλή της τάξης των 5.000 σε πιστωτική κάρτα δεν ξεπερνά τα 500 ευρώ.
Επίσης θα πρέπει να σημειωθεί ότι την πολιτική αυτή οι τράπεζες προς το παρόν την εφαρμόζουν μόνο σε χρέη από πιστωτικές κάρτες. Και αυτό επειδή έχει αυξηθεί πολύ ο αριθμός των πιστωτικών καρτών που δεν πληρώνονται. Στη συγκεκριμένη κατηγορία οι καθυστερήσεις (για 90 μέρες) ξεπερνούν το 55%. Ομως, το ποσοστό των πιστωτικών καρτών που βρίσκονται σε καθυστέρηση από 2 έως 3 μήνες είναι πολύ μεγαλύτερο και προσεγγίζει το 75%.
Κύκλοι της αγοράς εκτιμούν ότι ενδεχομένως να υπάρξει «κούρεμα» σε στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια, όχι όμως νωρίτερα από τις αρχές του 2015 και θα αφορά αποκλειστικά και μόνο τα ενήμερα δάνεια.
