Μπορεί ένα "έξυπνο" σπίτι να σας απαλλάξει οριστικά από τους λογαριασμούς του ρεύματος; Ακούγεται ουτοπικό, αλλά οι ερευνητές του Εθνικού Ινστιτούτου Προδιαγραφών και Τεχνολογίας (NIST) του υπουργείου Εμπορίου των Ηνωμένων Πολιτειών είναι πολύ κοντά στο να δημιουργήσουν ένα ενεργειακό σπίτι που θα παράγει τουλάχιστον όση ενέργεια χρειάζεται για να καταναλώσει, κάνοντας τους λογαριασμούς ρεύματος παρελθόν.Οποιος περάσει από μπροστά του θα δει απλώς ένα παραδοσιακό σπίτι από αυτά που συναντάει κάποιος στα προάστια της Ουάσινγκτον. Διώροφο, τέσσερις κρεβατοκάμαρες, τρία μπάνια, κατάλληλο να φιλοξενήσει μία τετραμελή οικογένεια. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι ένα υπερσύγχρονο εργαστήριο, όπου οι ερευνητές του NIST προσπαθούν να αποδείξουν ότι η σωστή εφαρμογή της "πράσινης" τεχνολογίας μπορεί να αποφέρει εντυπωσιακά αποτελέσματα.
To NZERTF, από τα αγγλικά αρχικά της επίσημης ονομασίας του (Δοκιμαστική Οικιστική Μονάδα Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης), είναι εξοπλισμένο με προϊόντα που υπάρχουν ήδη στην αγορά, όπως φωτοβολταϊκά πάνελ, γεωθερμικό σύστημα, φώτα LED και CLF, μόνωση τελευταίας τεχνολογίας και "έξυπνους μετρητές.
Αυτό που κάνει τη διαφορά είναι ο προσεκτικός σχεδιασμός του, ο οποίος διήρκεσε τρία χρόνια. Επιδίωξη των επιστημόνων είναι να δείξουν ότι ένα συνηθισμένο σπίτι, με εμβαδόν 250 τ.μ., το οποίο απευθύνεται σε μία τετραμελή οικογένεια, θα μπορούσε να έχει μηδενικό αποτύπωμα. Οι αρχικές εκτιμήσεις, μάλιστα, θέλουν η ετήσια παραγωγή του σε ενέργεια να είναι 15%-20% μεγαλύτερη από όση θα χρειάζεται, δίνοντας τη δυνατότητα στους ιδιοκτήτες του να πουλάνε το περίσσιο ηλεκτρικό ρεύμα.
Προς το παρόν, στο σπίτι κατοικούν τέσσερις από τους επιστήμονες, προσομοιάζοντας μία οικογένεια με δύο παιδιά, 8 και 14 ετών. To ενεργειακό τους αποτύπωμα, όπως αυτό προκύπτει από την καθημερινή ρουτίνα της "οικογένειας", καταγράφεται από το υπερσύγχρονο σύστημα υπολογιστή που ελέγχει τις λειτουργίες του σπιτιού και στέλνει τα δεδομένα στο ινστιτούτο όπου αναλύονται.
Τα φώτα και οι συσκευές τροφοδοιούνται από το φωτοβολταϊκό σύστημα και η επιπλέον ενέργεια που παράγεται αποθηκεύεται στο δίκτυο του σπιτιού, ώστε όταν οι καιρικές συνθήκες μειώνουν την απόδοση των φ/β οι συσκευές να αντλούν ενέργεια από εκεί και οι συσκευές τροφοδοτούνται από το φωτοβολταϊκό σύστημα και η επιπλέον ενέργεια που παράγεται, αποθηκεύεται στο δίκτυο του σπιτιού, ώστε όταν οι καιρικές συνθήκες
μειώνουν την απόδοση των φωτοβολταϊκών, οι συσκευές να αντλούν ενέργεια από εκεί. Στο εξωτερικό του κτίσματος υπάρχει στρωμένο χαλίκι, μέσω του οποίου το νερό της βροχής φιλτράρεται και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από το γεωθερμικό σύστημα. Τέλος, το γκαράζ διαθέτει ειδική πρίζα φόρτισης για ηλεκτρικά αυτοκίνητα και έναν ανελκυστήρα για αναπηρικά αμαξίδια, καθώς η κύρια είσοδος του κτιρίου είναι προσβάσιμη μόνο με σκάλες.
Στους στόχους του πειράματος, εκτός από την εξασφάλιση ενεργειακής αυτονομίας, περιλαμβάνεται η δημιουργία νέων κατασκευαστικών προτύπων νέας γενιάς αλλά και η επιρροή του κατασκευαστικού κλάδου, ώστε να στραφεί σε νέες, πιο οικολογικές μεθόδους και στη χρήση αποκλειστικά "πράσινων" υλικών.
Πράγματι, το NZERTF δεν είναι το πρώτο σπίτι μηδενικού αποτυπώματος
(net-zero house) στις ΗΠΑ, αλλά είναι το μοναδικό μέχρι στιγμής που κατασκευάστηκε για να μοιάζει και να λειτουργεί σαν ένα παραδοσιακό σπίτι μίας μέσης αμερικανικής οικογένειας. Ενα παρόμοιο σπίτι, αξίας 600 χιλιάδων δολαρίων, έχει χτιστεί και στη Μασαχουσέτη από την Building Science Corporation. Ακόμη πιο φθηνά κόστισε το κτίριο της Habitat for Humanity, μόλις 150 χιλιάδες δολάρια, αλλά είναι μόλις 111 τ.μ. και η παραγωγή ενέργειας δεν καλύπτει όλη την κατανάλωσή του, αλλά σχεδόν όλη (quite-net-zero house). Πριν από την κατασκευή του NZERTF, η ενεργειακή αυτονομία απαιτούσε μικρότερους χώρους και λιγότερες παροχές, το σπίτι του NIST όμως επιτυγχάνει τον στόχο χωρίς να θυσιάζει τις ανέσεις. Ισως γι' αυτό κοστίζει περίπου 2,5 εκατομμύρια δολάρια.
Μπορεί λοιπόν να είναι οικονομικό στη χρήση του, αλλά για να το αποκτήσει κάποιος πρέπει να βόλει το χέρι βαθιά στην τσέπη. To υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ διαβεβαιώνει ότι μετά την ολοκλήρωση του πειράματος, σε δύο χρόνια, η τιμή του σπιτιού θα πέσει σε πιο προσιτά επίπεδα, καθώς αφενός θα αποσυνδεθεί από το σύστημα ελέγχου του Ινστιτούτου και αφετέρου αν επιβεβαιωθεί η θεωρία της ερευνητικής ομάδας - ότι δηλαδή το ενεργειακό αποτύπωμα μπορεί να ελεγχθεί αν υπάρχει σωστός σχεδιασμός - οι επίδοξοι αγοραστές θα μπορούν να επιλέξουν την τεχνολογία που θα χρησιμοποιεί το σπίτι τους, καθορίζοντας έτσι και την τελική τιμή του.
Μέχρι σήμερα, πάντως, οι εμπνευστές των σπιτιών μηδενικού αποτυπώματος δεν έχουν καταφέρει να πείσουν την αγορά να κατασκευάσει μαζικά τα προϊόντα τους. Μοναδική ίσως εξαίρεση, η πόλη Masdar στο Αμπου Ντάμπι. To φιλόδοξο σχέδιο του βρετανικού αρχιτεκτονικού γραφείου Foster and Partners και της κατασκευαστικής εταιρείας Mubadala Development Company προσέλκυσε το ενδιαφέρον της κυβέρνησης του Εμιράτου, η οποίο αποφάσισε να επενδύσει περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια για τη δημιουργία της πρώτης ενεργειακά αυτόνομης πόλης στον κόσμο. Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, η Masdar θα ήταν έτοιμη το 2016, αλλά η οικονομική κρίση οδήγησε σε αναπροσαρμογή του χρονοδιαγράμματος, με τη νέα εκτιμώμενη ημερομηνία ολοκλήρωσης του έργου να μεταφέρεται στο 2025.
Η πρωτοποριακή αυτή πόλη θα καλύπτει μία έκταση 17 χιλιομέτρων νοτιοανατολικά του διεθνούς αεροδρομίου του Αμπου Ντάμπι και θα στεγάζει μεγάλες τεχνολογικές επιχειρήσεις, καθώς και τα κεντρικά γραφεία της Διεθνούς Εταιρείας Ανανεώσιμης Ενέργειας (IRENA). Τα κτίρια θα καταναλώνουν ηλεκτρικό ρεύμα αποκλειστικά από ΑΠΕ, κυρίως ηλιακή ενέργεια, ενώ θα είναι επίσης απολύτως οικολογικά, καθώς δεν θα παράγουν καθόλου ρύπους και θα έχουν τη δυνατότητα να ανακυκλώνουν διαρκώς την ενέργεια που παράγουν.
